TÜR: Drama, Tarih, Savaş. SÜRE: 101 Dk. ÜLKE: Bosna Hersek, Avusturya, Almanya, Fransa, Hollanda, Noveç, Polonya, Romanya, Türkiye. YAPIM YILI: 2020. imdb: 7.9. Tomatometer: %100…

Srebrenitsa katliamında yaşananları konu edinen ve ajitasyondan uzak bir şekilde, “ne olduysa o!” atmosferine sahip olan Nereye Gidiyorsun, Aida?, son derece başarılı bir savaş drama filmi.

Yapım Srebrenitsa’da yaşananları çok basit ve sade bir şekilde gözler önüne seriyor.

Ergenliğini her gün Bosna Savaşı’ndan gelen iğrenç hikâye ve haberleri izleyerek geçiren ve aynı zamanda Srebrenitsa katliamının 20. Yılında Saraybosna’da olan biri olarak filmden çok fazla etkilendim.

Konu

Bosna savaşının en kanlı döneminde Birleşmiş Milletler Koruma Gücü (UNPROFOR) komutası altında, barış misyonunun bir parçası olarak Srebrenica yerleşiminde konuşlandırılan III. Dutchbat taburunda tercüman olarak görev yapan, eski bir ilkokul öğretmeni olan Aida, Sırp komutan Ratko Mladić komutasındaki Sırpların “sivilleri tahliye” bahanesiyle Srebrenitsa’ya saldırmaya başladığını öğrenince ne yapacağını şaşırır. Çünkü eşi ve oğulları da oradadır. Bu sırada saldırıdan kaçan binlerce insan BM’nin yerleşkesine doğru ilerlemektedir.

Hakkında

Nereye Gidiyorsun, Aida?’yı Hasan Nuhanovic’in “Birleşmiş Milletler Bayrağı Altında” adlı kitabından esinlenerek Jasmila Zbanic senaryolaştırdı ve yönetti.

Oscar ve BAFTA’da Yabancı Dilde En İyi Film ödülüne aday gösterilen yapım, En İyi Uluslararası Film kategorisinde Altın Portakal ödülünün sahibi oldu.

Filmin bütçesi 3-5-4 milyon Euro idi.

Ivır Zıvır

Aida’yı oynayan Jasna Djuricic General Mladic’i oynayan Boris Isakovic’in gerçek hayattaki eşi. Birlikte birçok film ve tiyatro oyununda oynayan çift bu filmde hiçbir sahneyi paylaşmıyorlar.

Yapım Bosna Hersek, Avusturya, Almanya, Fransa, Hollanda, Noveç, Polonya, Romanya, Türkiye ortak yapımı. Türkiye’den TRT yapıma destek oldu.

Filmin ilk gösterimi 77. Venedik Film Festivali’nde yapıldı.

Nereye Gidiyorsun, Aida?, Tarafsız Bölge’den (Ničija Zemlja / No Man’s Land) sonra Yabancı Dilde En İyi Film kategorisinde Oscar’a aday gösterilen 2. Bosna Hersek yapımı oldu.

***Filmle İlgili İçerik / Spoiler Uyarısı***

BM’in barış misyonunun bir parçası olarak Srebrenica yerleşiminde konuşlandırılan III. Dutchbat taburunun komutanı olan Karremans, Müslüman Boşnak sivillere ne yapılacağını bilmesine rağmen Mladiç’e teslim etmekle suçlandı.

Korunaklı bir şehre Boşnak nüfusunun tahliyesi bahanesiyle Sırplar, Bosnalı Sırp kontrolü altındaki bir bölgeye otobüsle erkekler olmak üzere çoğu kadın ve çocukları transfer etti. Karremans’ın bu olaydan sonra, Sırp General Ratko Mladiç ile bardak yükselterek şarap içerken görüntüleri çekildi.

21 Temmuz 1995 Cuma günü BM ve Bosnalı Sırplar arasındaki müzakereleri takiben, yarbay Karremans ve Hollandalı BM askerlerinin Srebrenica’dan ayrılmalarına izin verildi. Veda günü yarbay Karremans, General Mladic’in hediyesini kabul ederken gülümsedi, elini salladı ve ayrıldı. Karremans, Hollanda’ya döndükten kısa bir süre Albaylığa terfi etti.

Sırp General Ratko Mladiç tarafından sorguya çekildiği video youtube’da yer alan Karremans, kendisinin bir Sırp ablukası altında, gıda ve yakıt azlığından dolayı umutsuzca askerleri ile birlikte beklediğini söyledi. Bosnalı Sırp birliklerine karşı NATO hava saldırılarında istediği yardımlar nihayet verildi fakat 1996 yılında Lahey mahkemesine verdiği demeçte, “yardımlar çok geç geldi ve çok azdı” şeklinde cevap verdi. 1999 yılında Birleşmiş Milletler, Güvenli Bölge ilan edilen Srebrenica’yı korumak için gönderilen askerlerin az sayıda olduğu hatasını kabul etti.

Karremans ordudan emekli olduktan ülkesi Hollanda’da ölüm tehditleri aldı ve sonra karısı ile birlikte İspanya’ya taşındı. Burada Srebrenica deneyimlerini anlatan bir kitap yazdı.

Srebrenitsa Katliamının baş sorumlusu Bosnalı Sırp General Ratko Mladić, savaş sırasında Boşnak halkına karşı işlediği soykırım ve savaş suçlarından dolayı Lahey’deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından 16 yıldır tutuklama istemiyle aranmaktaydı ve 26 Mayıs 2011 günü Sırp istihbaratı tarafından yakalandı. 31 Mayıs 2011 tarihinde de Lahey savaş suçları mahkemesine gönderildi. Sırbistan’da olduğuna dair ciddi belgeler olmasına rağmen Hükûmet tarafından bu durum reddedilmiştir. Fakat 2009’da Mladić’in bir düğünde çekilen fotoğraflarının basına yansıması ile hükûmet zor duruma girmiştir. Bu durum akabinde Sırp Hükûmeti, BM, Amerika ve AB üyesi ülkeler, Bosna Hersek devlet yetkilileri tarafından suçlamıştır. Mladiç 26 Mayıs 2011 günü Sırp istihbaratı tarafından yakalanmıştır.

22 Kasım 2017’de Mladiç, 10 suçlamadan, biri soykırımdan, beş insanlığa karşı suçtan ve dört savaş yasa ve geleneklerini ihlalden suçlu bulunduktan sonra ICTY tarafından ömür boyu hapse mahkum edildi. Bir soykırım suçundan aklandı. Komuta sorumluluğuna sahip en üst düzey subay olan Mladiç, ICTY tarafından hem Saraybosna kuşatmasından hem de Srebrenitsa katliamından sorumlu olarak kabul edildi.

Srebrenitsa katliamı öncesinde bir kameraya konuşarak söylediği, “İşte 11 Temmuz 1995’te Sırp şehri Srebrenitsa’dayız. Büyük bir Sırp bayramı arifesinde iken bu şehri Sırp milletine armağan ediyoruz. Nihayet, yeniçerilere karşı ayaklanmasından sonra bu toprakta “Türkler”den intikam almamızın vakti geldi” sözleri meşhurdur.