TÜR: Dram, Bilim Kurgu. SÜRE: 108 Dk. ÜLKE: İngiltere. YAPIM YILI: 2015. imdb: 7,7. rottentomatoes: %92.
“Hayatta kalma isteğinden daha insani bir şey yoktur” ve “insanla makine arasındaki çizgiyi yok etmek, insanla tanrılar arasındaki çizgiyi örtbas etmektir” sloganlarıyla tanıtılan Ex Machina, her ayrıntısıyla, yapay zekâ üzerine yapılmış en başarılı bilim kurgu filmlerinden biri.
İzleyiciye yalnızlık hissi veren ve “sen olsaydın ne yapardın” sorusunu soran filmin, Ben Salisbury ve Geoff Barrow imzalı gerilimli müzikleri nefis.
Konu
Dünyanın en ünlü arama motoru şirketi Bluebook’ta yazılımcı olarak çalışan Caleb (Domhnall Gleeson), şirketin CEO’su Nathan’ı (Oscar Isaac), ormanlık bir yerde oldukça gizli olan evinde ziyaret etmek için seçilir. Nathan, Caleb’den, yeni geliştirdiği Ava (Alicia Vikander) adlı robotun yapay zekâsını test etmesini ister.
Hakkında
Ex Machina’yı Alex Garland yazıp yönetti.
Yapım, En İyi Görsel Efekt ödülünün sahibi oldu.
15 milyon dolar bütçesi olan yapım 37 milyon dolar gişe hasılatı elde etti.
Ivır Zıvır
Yönetmen Alex Garland, filmin geçtiği zamanı “şimdiden 10 dakika sonra” diyerek tanımladı ve “Google ya da Apple, yarın Ava’yı yaptıklarını söyleseler şaşırırız ama açıkçası o kadar da çok şaşırmayız” diye açıkladı.
Caleb, Nathan’ın bilgisayarını oturup kodlamaya başladığında, belirli bir tamsayıya kadar yer alan asal sayıların bulunması için kullanılan Eratosten kalburu algoritmasını kullanarak, 9780199226559’u buluyor. Bu numara yapay zekânın tarihini anlatan “Embodiment and the Inner Life: Cognition and Consciousness in the Space of Possible Minds” adlı kitabın ISBN numarası.
Bir sahnede Nathan, Caleb’e, kendisini Kaptan Kirk’müş gibi düşünmesini istiyor. Uzay Yolu’nun (1966) “Methuselah’a (Nuh Peygamberin dedesi) Ağıt” bölümünde mucit, bir kadın android tasarlıyor ve ondan Kaptan Kirk’ü kullanarak aşk gibi duyguları keşfetmesini istiyor. Tıpkı filmde Nathan’ın Caleb’den istediği gibi.
Filmin adı, “makineden tanrı” anlamına gelen Latince “Deus Ex-Machina” tabirinden türetildi. Tabir, Yunan tiyatrosunda bir tanrıyı canlandıran karakterin bir vinç (machina) yardımıyla yukarıdan indirilmesi anlamında kullanılmaktaydı.
Film, “tanrıyı oynamak”ı konu alıyor ama ilginç bir şekilde üç ana karakterin adı da İncil’den geliyor. Eve’in bir formu olan Ava, ilk kadın olan Havva, Nathan ve Caleb ise peygamber isimleri.
Caleb filmin başlarında OMD’nin Enola Gay şarkısını dinliyor. Enola Gay, Hirosima’ya atom bombası atan uçağın adı. Nathan, yapay zekânın insanlığın sonu olabileceğini söylediğinde Caleb, atom bombasının babası olan Robert Oppenheimer’ın, “Ben ölüm oldum, dünyaların yok edicisi” sözlerini söylüyor.
Nathan’ın odasında Gustav Klimt’in yaptığı Margaret Stonborough-Wittgenstein’in portresi yer alıyor. Margaret, 20. yüzyılın en ünlü filozoflarından biri sayılan ve Mavi Kitap’ın (The Blue Book) yazarı Ludwig Wittgenstein’ın kız kardeşi. Blue Book aynı zamanda Nathan’ın CEO’su olduğu şirketin adı.
***Filmle İlgili İçerik / Spoiler Uyarısı***
Filmin sonunda yer alan “Ava: Oturum 7”de, Caleb, Turing testini yönetmiyor ve Nathan ölmüş durumda. Buna göre aslında Ava, tüm film boyunca diğer ikisini test ediyordu.
Filmin girişinde Caleb çekilişi kazandığını öğrendiğinde, bilgisayarın üzerindeki kamera açısından ve telefonun kamera açısından Caleb’in yüz taraması ekrana geliyor. Tıpkı banyoda kolunu keserken kamera açısından gelen görüntülerdeki gibi. Bu da bize aslında en baştan beri Nathan’ın onu izlediğini gösteriyor.
Caleb’in evde sadece bazı odalara giriş hakkının olması akla Mavi Sakal adlı masalı getiriyor. Birçok insanın kendisinden çirkin ve korkunç mavi sakalı yüzünden korktuğu zengin bir soylu olan Mavi Sakal, üç kere evlenmiştir, ancak kimse evlendiği kadınlara ne olduğunu bilmemektedir. Bir süre sonra odalarda karılarının cesetlerini sakladığı öğrenilir. Tıpkı, Caleb’in Nathan’ın odasında kadın robotların bedenleriyle karşılaşması gibi.
Dip Not: 4 Şubat 2013’de yayımlandı, 8 Mayıs 2015’de güncellendi.