Lübnan deyince aklıma gelen ilk şey, küçükken babamın döşemeci arkadaşı Salih amcanın sinirlenince, “ulan dürzüler” diye kızması ile nerdeyse her akşam Lübnan iç savaşındaki gelişmeleri anlatan haberlerde adını duyduğum “Dürzi” milisleri arasındaki gizemli bağlantıyı çözmeye çalışmam geliyor. Elbette farkı anlamam için biraz daha büyümem gerekiyordu.

Bunun dışında Lübnan deyince, Mikrobeta’da bir süre beraber çalıştığımız Bilkent’te okuyan, Lübnanlı yazılımcı Tawfick, Sabra ve Şatilla katliamı nedeniyle “Beyrut Kasabı” olarak adlandırılan Ariel Şaron ve birkaç yıl önce Mehmetle, karayoluyla gitme planları yaptığımız ama malum Suriye’deki çatışmalarla rafa kalkan Hatay-Suriye-Lübnan gezi planı geliyor.

Temmuz’da yeğen Alperenle gittiğimiz Metallica konserinden bir gün önce Beyoğlu’ndaki Gon çizgi roman kitap evinde görevliye, “Marjane Satrapi’nin çizgi romanları tadında bir şeyler var mı?” diye sorduğumda, Lübnan iç savaşını konu alan Kırlangıç Oyunu: Ölmek Gitmek Dönmek’i önermişti.

Hem siyah-beyaz çizim tarzı, hem de konunun Ortadoğu’daki bir ülkede geçmesi nedeniyle Satrapi’yi andıran Zeina Abirached’in 2012’de yayınladığı çizgi roman oldukça güzel.

1981’de dünyaya gelen Lübnanlı çizgi roman yazarı Abirached’nin 2006’da İnternette yaptığı bir araştırma sırasında, 1984’de kayda alınmış bir videoyu izledikten sonra, çocukluk günlerine denk gelen, Lübnan iç savaş sırasında Beyrut’ta yaşadıklarını çizmeye karar vermiş.

Sırtlan’ın yayınladığı kitabın baskısı ve kalitesi de oldukça başarılı.

Konu

Kırlangıç Oyunu: Ölmek Gitmek Dönmek¸ sokakların konteyner, demir bidon ve tuğlalarla ayrıldığı, insanların bombardıman sırasında apartmanların giriş katında bulunan evlerin, sağlam bir kirişinin etrafında geçen hayatları, nüfus cüzdanındaki din kısmında yazan kelime nedeniyle insanların kaçırılabileceği ya da öldürülebileceği ve hayatın bir keskin nişancının mermisi ya da bir şarapnel parçasına bağlı olduğu Beyrut’ta geçiyor. Yıllarca süren savaşın bitmek bilmeyen bombardımanları arasında değişen hayatları konu alıyor.

Kitaptan;

Zeina Abirached: “2006 Nisan’ında, Ulusal Radyo ve Televizyon Kurumu’nun (INA) internet sitesinde, 1984’te yapılmış bir röportaja denk geldim. Gazeteciler, şehri ikiye ayıran sınır çizgisinin yakınındaki bir sokakta oturan insanlarla konuşuyorlardı. Evinin girişinde, bombardımanlardan sarsılmış bir kadın, beni alt üst eden o cümleyi söyledi: ‘Biliyor musunuz, burada yine de az çok güvende olduğumuzu düşünüyorum.’ O kadın, benim büyük annemdi.”

tr.wikipedia’dan;

Lübnan İç Savaşı 1975’ten savaşın sona erdiği 1990 yılına kadar Lübnan’da yaklaşık olarak 150.000 – 230.000 insanın ölümüne neden olmuştur. Yaklaşık 350.000 kişi yaralanmış bir milyondan fazla insan da ülkesini terk etmiştir. Ülkedeki siyasi ve toplumsal uzlaşmazlık Osmanlı Devleti’nin Lübnan üzerindeki hâkimiyetini kaybetmesiyle başladı. Soğuk savaş dönemi Lübnan’ı ciddi şekilde etkiledi ve 1958’teki siyasi kriz ancak ABD’nin Beyrut’a çıkarma yapmasıyla sona ermişti. İsrail’in kurulması ve yüzbinlerce Filistinli mültecinin Lübnan’a yerleşmesi (Filistinli mülteciler 1976-90 yılları arasında nüfusun % 35’ini oluşturuyordu) dini çatışmaları arttırdı. Silahlı FKÖ gerillalarının ülkeye girişi ciddi siyasi sorunlara sebep oldu. FKÖ’nün gelişi, Filistinli mültecilerin silahlanması farklı gruplar arasındaki sürtüşmeyi hızlandırdı. 1976’da çoğunluğu müslüman Lübnan Cephesi ve Ulusal Komite arasında çatışmalar başladıktan kısa süre sonra Arap Ligi ve Suriye arabuluğa girişti, Filistinli-Lübnanlı çatışması daha çok Güney Lübnan’da yoğunlaştı. FKÖ burayı 1969 yılından beri kontrol ediyordu. Kahire Antlaşması imzalanarak bu bölgeden çekildi. İsrail, Güney Lübnan’ı işgal etti ve Suriye önce Hristiyanlar lehine iç savaşa dahil oldu ve sorun uluslar arası bir boyut kazandı. Suriye ve İsrail anlaşmazlığı Lübnan üzerinden devam etti. 1980’lerde taraflar harabeye dönen Beyrut’un onarılması için çaba gösterdi.