Twitter (@izlenecekfilm) Link: #izlenecekfilm 24
TÜR: Belgesel, Drama. SÜRE: 94 Dk. ÜLKE: Filistin, İsrail. YAPIM YILI: 2011. imdb: 7,9. rottentomatoes: %95.
“Başımdan pek çok olay geçti. Kızgın bir alev gibi kafamın içinde yanıyorlar. Acı ve sevinç, korku ve umut, hepsi birbirine karıştı. Yolu kaybediyorum. Eski yaraların iyileşmek için zamanı yok. Yenileri eskilerin üzerini kapatıyor. Ben de anılarımı ayakta tutmak için film çekiyorum. Bunlar benim beş kameram. Her kamera hayatımın bir bölümü.”
Belgesel, Filistinli çiftçi Emad Burnat’ın bu cümleleriyle başlıyor.
Batı Şeria’da bir köy olan Bill’in’in sakinlerinden biri olan Emad Burnat, ailesi ve köy halkının hayatları, İsrail’in Batı Şeria’da inşa ettiği “soyutlama duvarı” ve İsrailli yerleşimcilerin köyün yanına yerleştirilmesiyle değişmeye başlıyor. Köyün geçim kaynaklarından olan Zeytin ağaçlarının İsraillilerce yakılması ve tahrip edilmesi, köyün etrafının önce telle ardından duvarla çevrilmesi, her gece köye yapılan polis baskınları, çocukların apar topar tutuklanıp götürülmesi gibi sert yıldırma politikalarına karşılık, Bill’in sakinlerinin başkaldırışı ve gösterileri, birinci elden, Burnat’ın kamerasından ekrana taşınıyor.
İsrail polisinin sert uygulamaları, yaralanmalar, ölümler, baskınların yanı sıra 2005 yılında dünyaya gelen Burnat’ın son çocuğu Gibreel’in doğumundan “saflığını” kaybedişine kadar geçen 5 yıldaki değişimini görmek ise belgeselin en inanılmaz anı! Gösterilere 2-3 yaşlarındayken katılmaya başlayan ve olanlara anlam veremeyen Gabreel’in 5 yaşındayken babasına, “neden askerleri bıçakla öldürmüyorsun?” sorusu kanınızı donduruyor.
İç daraltıcı birçok sahne barındıran ve insanı izlerken duygudan duyguya zıplatan 5 Kırık Kamera, yüksek dozda acı ve çaresiz içeriyor. Hele bir de izlediklerinizin gerçek olduğunu düşününce insan olmayı sorguluyorsunuz.
Konu
İsrail’in Batı Şeria’yı İsrail’den ayrılmak için etrafına ördüğü duvarın ve Filistinli köylerinin dibine yerleştirilen İsrailli yerleşimcilerin Filistin köylerinde yarattığı kaos, polisler tarafından köylere yönelik uygulanan sert yıldırma hareketleri, Batı Şeria’da bir köy olan Bill’in’in sakinlerinden Emad Burnat’ın kamerasından beyaz perdeye aktarılıyor. Burnat, belgeselde 2005-2010 yılları arasında kırılan 5 kamerasının hikâyesini ve kullanılmaz hale gelene kadar kameraların kaydettiği inanılmaz acıları sergiliyor.
Hakkında
5 Kırık Kamera, Filistinli Emad Burnat ve İsrailli Guy Davidi tarafından yönetti.
2013’de En İyi Belgesel Oscarı’na aday olan (ama ödülü Sugar Man’in İzinde’ye kaptıran) film, 2012 Sundance, 2012 Erivan Film Festivali, 2012 Jerusalem Film Festivali ve 2013 Emmy Ödüllerinde En İyi Belgesel ödülünün sahibi oldu.
Belgesel Amerika’da 108 bin 541 dolar gişe hasılatı elde etti.
Ivır Zıvır
2005’te Bill’in etrafını çevrelemeye başlayan duvar, zeytin tarımı yapan köylülerin hayatlarını etkilemeye başlar. Çünkü hem duvar, hem de İsrail yerleşimciler yüzünden tarım arazilerine el konulması, halkın yaşam kaynağının elinden alınması demektir. Köylüler, bazı İsrailliler ve uluslararası aktivistlerin katılımıyla gösteriler yapmaya başlar. Çiftçi Burnat ise yaşanan tüm gelişmeleri kameraya almaya başlar. Görüntüleri bir yandan aktivistlerle paylaşıp, bir yandan da hem youtube’a yükler, hem de İsrail mahkemeleri için delil olarak saklar.
Görüntülerin uluslararası kamuoyu ve basın tarafından ilgi çekmesiyle birlikte Burnat, Reuters’in bağımsız fotoğrafçılığını yapmaya başlar. Bu sırada köyün savaşını profesyonel bir ekiple kayda almak için yapımcı aramaya karar verir. Birkaç başarısız denemenin ardından Burnat, İsrailli yönetmenlere fikirlerini açar ve sonunda İsrail’in Batı Şeria’da ördüğü duvarlara karşı gelen İsraillilerin kurduğu Anarchists Against the Wall’a üye olan İsrailli yönetmen Guy Davidi projeyi kabul eder.
Davidi, projeye yeniden tanımlar ve bütün olayların sadece Burnat’ın bakış açısından kameraya alınmasını ve anlatılmasına karar verir. Ve hikâyenin Burnat’ın kırılan kameralarının üstünden anlatılmasını önerir. Böylece 2009’dan itibaren Burnat, ailesine daha fazla odaklanmaya ve kameraya kaydetmeye başlar.
İsrail’de Temmuz 2012’de gösterime giren film Jerusalem/Kudüs Film Festivalinde, Oscar’da da aynı kategoride rakibi olan İsrail yapımı The Gatekeepers ile yarıştı ve En İyi Belgesel ödülünü kazanmış. Belgesel, İsrail’de beklenmedik bir şekilde, geniş çaplı övgü kazandı. Hatta sağcı Israel Hayom gazetesi yapımı, “yılın en iyi belgeseli” diye lanse etti. 5 Kırık Kamera, 2013 Israil Film Akademisi ödüllerinde de En İyi Belgesel dalında aday gösterildi.
Elbette bunların yanında belgeseli eleştirenler de oldu. Davidi bir röportajında, ilk film gösterimi sonrası bazı lise öğrencilerinin kendini vatan hainliğiyle suçlayıp küfürler yağdırdığını ve onlara, “bana istediğiniz kadar küfredebilirsiniz ama ardından bir süre düşünürseniz aslında kızgınlığınızın bana değil sisteme olduğunu anlayacaksınız” diye cevap verdiğini ifade etti.
Belgesel En İyi Belgesel dalında Oscar’a aday olunca, İsrail basını tarafından İsrail filmi olarak lanse edildi. Oysa aday olduğu kategoride ülke zorunluluğu olmadığı için, aday adaylığına başvurusunda bulunulurken (birçok Filistin yapımı gibi) ülke belirtilmemişti. Davidi’nin bu konuda, “Burnat, İsraili temsil etmiyor, o sadece kendisini temsil ediyor” demesi de İsrailli yetkililerce eleştirildi.
Ayrıca, belgeselin hangi ülke yapımı olduğu da tartışma konusu oldu. Burnat, belgeselin Filistin yapımı olduğunu söyledi ve Davidi de, “ilk ve en önemli Filistin yapımı” diyerek onu destekledi ve “teknik olarak Filistin-İsrail ve Fransa ortak yapımı çünkü bütçesi bu ülkeler tarafından karşılandı ama bence filmlerin ülkesi olmamalı” diye ekledi.
Burnat, İsraillilerle çalıştığı için Ramallah’tan geniş çapta eleştiri de aldı.
Filmden;
Ordu köye gitgide daha sık aralıklarla gelmeye başlıyor. Gösterileri engellemeye çalışıyorlar. Kayıt yaparken sanki kamera beni koruyormuş gibi hissediyorum. Ama bu bir yanılsama. Kardeşimin tutuklanmasını filme alıyorum. Annem ve babam cipi durdurmaya çalışıyor. Sürekli “Ne yapmalıyım?” diye düşünüyorum. Bu görüntülerin bir anlamı olacağına inanmak zorundayım.
