TÜR: Belgesel, Tarih. SÜRE: 115 Dk. ÜLKE: Norveç, Danimarka, İngiltere. YAPIM YILI: 2012. imdb: 8,2 rottentomatoes: %96.
Endonezya’da yaşanan soykırımı konu alan ve katliamı yapan insanların kan donduracak bir şekilde sergiledikleri vahşi cinayetleri gülerek, eğlenerek ve büyük bir gururla anlatımlarını beyaz perdeye taşıyan Öldürme Eylemi, sert, can sıkıcı ama bir o kadar da başarılı bir yapım.
Konu
Endonezya’da 30 Eylül hareketinin başarısızlıkla sonuçlanan darbe girişiminin ardından gerçekleşen, komünistleri tasfiye etmeye yönelik 1965–1966 Endonezya katliamları yapıldı. Katliamda yaklaşık 1 milyon insan öldürüldü. Belgesel, katliamı yapanlardan bazılarının yaklaşık 50 yıl sonra kamera karşısına geçip işledikleri vahşeti kamera karşısında yeniden canlandırmalarını konu ediniyor.
Hakkında
Anwar Congo, Herman Koto ve Syamsul Arifin’in senaryosunu yazdığı Öldürme Eylemi’nin yönetmen koltuğunda Joshua Oppenheimer ve “Anonim” oturuyor.
Yapım, BAFTA ve Oscar’da En İyi Belgesel dalında ödüle aday gösterildi ve BAFTA’da ödülünün sahibi oldu. Belgesel aynı zamanda BAFTA’da İngilizce Olmayan En İyi Film dalında da ödüle aday gösterildi.
Belgesel, 723 bin dolar gişe hasılatı elde etti.
Ivır Zıvır
Proje en başlarda yönetmen Joshua Oppenheimer tarafından iki bölüm halinde tasarlanmıştı. Bu yüzden Öldürme Eylemi projenin birinci ve Sessizliğin Bakışı (Senyap / the Look of Silence) projenin ikinci bölümünü oluşturuyor.
Filmin orijinal adı olan Jagal, Endonezyaca’da Kasap anlamına geliyor.
Yönetmen koltuğu dâhil filmde 27 farklı görevde yer almış 49 kişinin adı “anonim” olarak geçiyor. Bunun sebebi kişilerin hala ölüm mangasının kendilerinden intikam alacağı korkusunu yaşıyor olmaları.
Berlin’deki film gösteriminin ardından seyirciler, yönetmen Joshua Oppenheimer’ın 2. Dünya Savaşı sırasında Nazi subaylarının yaptıkları soykırımı yeniden canlandırması gibi bir işe imza attığını söylediler. Yönetmen Oppenheimer ise aslında tam olarak öyle olmadığını çünkü Nazilerin günümüzde güçlerini kaybettiğini ama Endonezya’da cinayetleri işleyenlerin hala hükümet tarafından korunduklarını söyledi.
Joshua Oppenheimer ve Christine Cynn ile birlikte yönetmenlik yapan ama korktuğu için ismini kredilendirme bölümünde “Anonim” olarak kullanan 41 yaşındaki Endonezyalı yönetmen, “bu insanlar bu korkunç hikâyeleri nasıl böyle kolaylıkla ve gururla anlatabiliyorlardı? Onlarla hemen orada hesaplaşmak istiyordunuz ama bir yandan da kendinize sürekli ‘sabırlı olmalısın’ diye telkin etmeniz ve istedikleri gibi anlatmalarına göz yummamız gerekiyordu. Çünkü ancak o şekilde katliamın tüm ayrıntılarını öğrenebilirdik” dedi.
Projenin ilk amacı kurbanlarına ailelerine odaklanmaktı. Birçoğu tutuklu olan insanlarla yapılan röportajlardan sonra “işkencecilerle” görüşülmeye başlandı ve projenin onlara odaklanmasına karar verildi.
Dünyanın en ünlü iki belgesel yapımcısı Werner Herzog ve Errol Morris’un adları, belgeselde “özel yapımcı” olarak kredilendiriliyor.
Belgesel, 28 Haziran 2013’ten itibaren 52 hafta boyunca Londra Çağdaş Sanatlar Enstitüsünde gösterildi.
***Filmle İlgili İçerik / Spoiler Uyarısı***
Joshua Oppenheimer, Pancasila Gençlik üyelerinin esnaftan haraç kestiği sahnelerin “yeniden canlandırma” olmadığını ve çekimlerin yapıldığı gün kendi ceplerinden, esnaftan alınan paraları geri ödediklerini söyledi.